Студија за јавна перцепција за придонес кон адаптација на климатските промени и проценка на ранливост во Република Северна Македонија

Ова се прашањата што ги водат тимовите на UNDP Северна Македонија за животна средина и родова еднаквост кои работат на поддршка на вклучувањето на родовите аспекти во стратегиските политики за климатските промени: Националната стратегија за климатска акција која се развива од Министерството за животна средина и просторно планирање на Република Северна Македонија и новата Стратегија за родова еднаквост, која за прв пат иницира специфична стратешка цел за родова еднаквост и климатски промени.

Во соработка со Глобалната програма за поддршка на UNDP и со тимот за иновации на UNDP Грузија, Cognitive Edge и Data Atelier, портфолиото за животна средина на UNDP Македонија иницираше студија за перцепција на микро-наративи за да ги надополни интервенциите од горе- надолу и да собира прашања и искуства од обичните луѓе кои се справуваат со ефектите од климатските промени од прва рака за да ги вклучи идентификуваните потреби во агендата на политиките. Дизајнот на рамката за студирање, собирањето податоци и толкувањето беа високо соработувачки процес спроведен помеѓу септември - декември 2020 година и вклучуваа национални партнери, академици, меѓународни актери и практичари кои работат во областите на родот, управувањето и животната средина.

Методологијата зад микро -наративите ги поттикнува луѓето да раскажуваат значајни приказни што самите ги толкуваат (затоа нема „експертско“ мислење), а приказните се водат преку софистициран софтвер, прикажани и мапирани - по тема, возраст, пол, локација и многу повеќе. Тоа го олеснува известувањето за напредокот – преку одразување на чувствата што доаѓаат директно од граѓаните. И постојан прилив на приказни, исто така, може да и помогне на Владата, и организациите за развој да планираат и да ги видат работите што доаѓаат пред време, да ги забележат трендовите и да направат моќно застапување (провери ја работата на UNDP Грузија за родово насилство).

1.223 приказни беа собрани во период од еден месец на национално ниво преку онлајн прашалник споделен преку социјалните медиуми и внатрешна комуникација со советите на локалната власт и ангажираните владини партнери.

Малку повеќе од половина од испитаниците - 53% се жени и речиси половина од нив се на возраст од 30-49 години (42%), живеат во урбана средина (65%), се во брак или живеат заедно со партнери (70%), речиси половина имаат високо или стручно образование (43%). 14% од ранливите групи се испитаници со ниски приходи кои живеат во пошироко семејство. До 20% од испитаниците поседуваат куќа, земја и автомобил, а околу 15% не поседуваат ниту една од нив.

Огромното мнозинство на настани предизвикани од климатските промени што ги споделија луѓето беа поврзани со управување со катастрофи (75%), земјоделски активности (7,6%) и здравје (5,2%). Речиси половина (48%) од овие ситуации биле предизвикани од врнежи од дожд/поплави.

Најзначајната родова разлика е забележана во однос на здравјето - 75% од искуствата од настаните предизвикани од климата поврзани со здравјето ги споделија жените.

Слика 1. Работи што го отежнаа справувањето со ситуациите поврзани со климатските промени

Клучните наоди укажуваат дека недостатокот на можности е главна бариера во справувањето со ситуациите поврзани со климатските промени и за мажите и за жените.

Слика 2. Работи кои го отежнуваат справувањето со ситуациите поврзани со климатските промени

Секоја сива точка во дијаграмот на триаголник претставува индивидуално набљудување споделено од испитаникот. Боите со потемна област укажуваат на поголема фреквенција на одговори во таа област. Целокупниот модел ја одразува моменталната позиција во однос на концептот.

- Знаењето е најкористениот ресурс што се користи за справување со ситуации поврзани со климатските промени и луѓето најчесто ги користеа постојните ресурси на поинаков начин, со фокус на поврзаноста да биде посилна меѓу жените.

Слика 3. Начинот на кој луѓето се справуваа со ситуациите поврзани со климатските промени

- Правилата и процедурите или Финансиската поддршка беа факторите што им помогнаа на повеќето луѓе да се справат со ситуации поврзани со климатските промени.

- Пријателите/семејството/соседите се најчесто пријавуваната група луѓе кои им помогнале на испитаниците да се справат со ситуации поврзани со климатските промени. Социјалните медиуми жените ги споменуваа маргинално повеќе отколку мажите (9% наспроти 6%).

- Жените пријавуваат повисока стапка на заедничко одлучување од мажите (31% наспроти 23%), додека мажите самите покажуваат повисока стапка на управување со буџетот, во споредба со жените (47% наспроти 29%).

„Овој нов и иновативен метод на истражување е пример за ново ниво на адаптација – прилагодување на институциите за развој на креирање политики за климатските промени. Пристапот до личните приказни на луѓето не само што придонесе најдобро да се претстават предизвиците со кои се соочуваат жените и мажите во однос на негативното влијание на климатските промени, туку го подигна и обликувањето на македонските родови и климатски политики на сосема ново ниво“, рече Елена Грозданова, државен Советник во Министерството за труд и социјална политика и UNFCCC контакт лице за родова еднаквост и климатските промени.

Природниот следен чекор во овој процес ќе биде повторно собирање на актерите на платформата за да ги сфатат податоците и клучните наоди, и ќе дизајнира пилот-акции базирани на консензус за да одговори на потребите идентификувани на линијата на фронтот и политиката.

Ако работите на родова еднаквост и климатски промени и сте интересни за преведување на резултатите од студијата во акции, контактирајте не - ние сме отворени за соработки и придонеси.