Концептот за циркуларна економија се заснова на иницијативи применливи во текот на целиот животен циклус на производите, насочени кон нивниот еко-дизајн, промовирање процеси на циркуларност, поттикнување на одржлив синџир на вредност, одржлива потрошувачка, како и обезбедување на продолжена одржливост, за веќе вклучените природни ресурси во употреба, низ економските текови. Главните предизвици на циркуларност, во овој економски модел се:

• зачувување на материјалите на највисока можна вредност долж синџирот на вредности,
• севкупниот синџир на вредности е важен многу повеќе, од секоја фаза поединечно,
• сите засегнати страни се ангажирани во промена на системот,
• пристапот преку животниот циклус овозможува идентификување на стратешките точки, започнувајки од фазата на дизајнирање, па до отстранувањето,
• економска активност со намалување на користењето на прирони ресурси и ублажување на влијанието врз животната средина, во правец на благосостојба на популацијата, е од суштинско значење.

Визуелизацијата на циркуларноста може да се претстави од два аспекти: од еколошки, како круг на природата и од технолошки, како мрежа на интерконекција.

Сивата линија, претставена на сликата во продолжение, го прставува моделот на линеарна економија со линеарна врска помеѓу четирите економски функции на синџирот на вредности, екстракција на сировини, производство на стоки, користење на стоки (производи) и отстранување на стоките на крајот од животниот век.

Моделот на циркуларна економија се заснова на циркуларноста помеѓу четирите економски функции на синџирот на вредности: екстракција, производство, користење и крај на животниот век. Циркуларноста овозможува задржување на вредноста во синџирот на вредност, преку следните процеси (на сликата, прикажани со кружни циклуси-јамки):

• Процеси од корисник до корисник (User-to-user): пократок кружен циклус, каде производот или компонентата остануваат близу до нивниот корисник и нивната функција (Слика 1, претставен со виолетова боја).

• Процеси од корисник до деловна активност (User-to-business): среден кружен циклус, каде производот или компонентата се надградуваат со повторно вклучување на производителите (Слика 1, претставен во зелена боја).

• Процеси од деловна до деловна активност (Business-to-business): Долг кружен циклус, каде што производот или компонентата ја губат својата оригинална функција (Слика 1, претставена во сина боја). 

Слика 1: Градење на циркуларноста врз јамките за задржување на вредноста

(согласно The circular economy: New or Refurbished as CE 3.0?)




Циркуларните процеси и технологии што придонесуваат за циркуларноста може да се групираат во 4 категории, согласно Табела 1, од највлијателни до најмалку влијателни:

Табела 1. Процеси на циркуларност

Водечки принцип	User to user	User to business	Business to business
Reduce by design	Refuse	Repair	Repurpose
	Reuse	Refurbish	Recycle
	Reduce	Remanufacture

1. Редуцирање и оптимално проектирање во фазата на дизајн: Намалување на количината на користен материјал, особено на сировини, е водечки принцип и треба да се применува, започнувајки од најраните фази за дизајн на производите и услугите. Тоа е основен принцип на еко-дизајнот односно одржливиот дизајн.
1. Од перспектива - корисник на корисник: Одбивање, намалување и повторна употреба, односно примена на технологиите: refuse, reduce and re-use.
1. Од перспектива - корисник до бизнис посредник: поправка, реконструкција и повторно производство или примена на технологиите repair, refurbish and remanufacture.
2. Од перспектива - деловна активност до деловна активност: пренамена и рециклирање, односно примена на технологиите repurpose and recycle.

Технологиите за производство на обновлива енергија со процеси кои базираат на управување со отпад, не се опфатени со циркуларните процеси наведени во претходните четири категории бидејки во нив, вредноста на материјалот се троши еднаш и не се вклучува повторно во кружен циклус.

Потенцијални придобивки

Концептот за циркуларна економија утврдува голем број начини на „затворање на јамката (close the loop)“ на животните циклуси на производите и овозможува изнаоѓање на нови, иновативни средства за оддалечување од културата „земете-направете-располагајте-отстранете“.

Пристапот на циркуларност помага кон придвижување, не само на еколошкиот, туку и на економскиот напредок. Според анализата на Европската комисија, дадена во најновиот документ - Акционен план за циркуларна економија, од март 2020, спроведувањето на стратешкиот концепт за циркуларна економија може да понуди големи придобивки:

• Намалување на емисиите на стакленички гасови во ЕУ за 450 милиони тони, до 2030 година;
• 600 милијарди евра заштеди за деловните активности во ЕУ (8% од нивниот годишен обрт);
• Повеќе од 1 милион потенцијални нови работни места би можеле да произлезат од процесите на циркуларност во животниот циклус на производите. Потенцијалите произлегуваат од новите бизнис можности и новите деловни модели.

За да биде во чекор со времето, следејки ги земјите на ЕУ, час поскоро нашата држава треба да започне со активности за развој и имплементација на патоказ за адаптација на циркуларно економско општество (roadmap for circular economic society), кој главно треба да се заснова на три меѓусебно поврзани општествени елементи на циркуларност:

• циркуларна економија (деловни модели) (Circular Economy),
• циркуларни промени (законодавство и политики) (Circular Change) и
• циркуларна култура (граѓани и засегнати страни) (Circular Culture).